‘’De Nuance’’

Op dit moment, zaterdagavond 4 mei, sta ik hier, omdat ik de eer heb gekregen om namens mijzelf, mijn scholengemeenschap en leeftijdsgroep iets te mogen vertellen.

En dit mocht, bijvoorbeeld, een rijmend gedicht zijn, een mooi stukje poëtisch proza of een anekdotisch, persoonlijk verhaal, maar niets van dat vond ik belangrijker of aantrekkelijk om te vertellen aan jullie hier, dan mijn persoonlijke reflectie van de huidige samenleving waar wij in, soms wel en soms helaas niet, in harmonie met elkaar leven.

Ik wilde jullie allemaal iets vertellen wat mij nauw aan het hart gaat. En beschouw dit niet als een waarschuwing, een alarmkreet of als een paniekzaaiend bericht. Nee, nee, nee, beschouw dit als een centrale boodschap en oproep aan iedereen op wie mijn verhaal geprojecteerd wordt.

En die centrale boodschap is: de Nuance. De kracht van het kunnen belopen van een middenweg betreft het uiten van je mening, en daarbij zaken niet als zwart noch wit beschouwen. De relativeringskracht. Een heel mooi ding, waarover we zouden moeten waken en wat we collectief zouden moeten koesteren.

En ik vind dat dit monument deze boodschap en deze kracht goed weergeeft. Deze gedenksteen in het teken van Joodse oorlogsslachtoffers, waaronder Etty Hillesum. Een sterke, vastberaden vrouw die in mijn optiek veel goede dingen heeft gedaan, onder andere voor de nuance. En om dat te kunnen onderbouwen wil ik haar citeren:

En dan luisteren. Overal luisteren. Tot op de grond der dingen luisteren.

Deze tekst staat ergens op een van de deuren op locatie het Stormink van het Etty Hillesum Lyceum gegrafeerd. Een stukje tekst die voor mij perfect de nuance weergeeft, want het kunnen luisteren naar iemand is cruciaal voor het voeren van een respectvolle dialoog.

En luisteren heeft voor mij een speciale betekenis, namelijk: het kunnen aanhoren van iemands verhaal, zonder vooringenomen kijk op hetgeen wat hij of zij wilt verkondigen. Die betekenis is voor mij speciaal, omdat dit de woorden zijn van een ontzettend goede docent Frans, Duits en tevens mijn mentrix in de derde klas op de Boerhaave. Mevrouw Els Hijlkema heet ze. Haar kleine verschijning en haar korte, zwarte, steile haar, doen haar warmte en goedhartigheid kleur geven. Die woorden van haar zijn mij altijd bijgebleven en verdienen een speciaal plekje in mijn geheugen. Die betekenis van luisteren, en het luisteren an sich, vormen samen één kleurrijk en cruciaal steentje van wat uiteindelijk een mooi samengestelde mozaïek van nuancering gaat zijn.

We staan hier dan ook bij het Verstoorde Leven. Een monument waar we eigenlijk enkel Joodse slachtoffers van oorlogsgeweld ten tijde van de Tweede Wereldoorlog herdenken, terwijl Etty Hillesum het in haar verhalen over allerlei groepen had. Niet alleen haar eigen kringen, nee zij trok het breder dan dat. Zij nuanceerde.

En dat is de kracht van deze gedenksteen, want we memoriseren hier hoe het leed van het zijn van een oorlogsslachtoffer destijds gevoeld moet hebben.

Hier kunnen we ook een duidelijk beeld kunnen schetsen van hoe het absoluut niet meer mag gaan, als we kijken naar bijna 80 jaar geleden. Een vreselijk gitzwarte bladzijde uit de mondiale geschiedenis waar we alle beetjes menselijke waardigheid, en tevens nuance zijn verloren.

En Ik kijk vooral naar hoe het niet meer mag gaan en hoe we daarvoor kunnen zorgen. Maar ook hoe we het leed van de littekens uit het weleer kunnen relativeren en hoe we ‘’op weg naar 80 jaar vrijheid’’ volgend jaar in mei kunnen vieren.

Want de nuance brengt mensen nader tot elkaar, het verkleint de kloof tussen twee uitersten. Om miscommunicatie te voorkomen en om de respectvolle dialoog te kunnen voeren.

En om dit te realiseren wil ik dit zeggen:

Wees je altijd bewust van het feit dat zaken niet zwart noch wit zijn. Nuanceer de dialoog die je voert of die gevoerd wordt. Dit betekent natuurlijk niet dat je niet uitgesproken mag zijn over bepaalde persoonlijke kwesties of maatschappelijke vraagstukken, maar wees je er altijd van bewust dat er aan de andere kant van jouw denkveld een andere, tegenovergestelde visie staat. En wanneer je dan de degens kruist met elkaar op gebied van gedachtegoed, levensovertuiging of mensbeeld, hou dan in je achterhoofd dat er twee kanten van een verhaal zijn.

Want dat is belangrijk, die verbroedering in de samenleving, het verkleinen van de kloof tussen sociale groepen in Nederland. De nuance die ervoor zorgt dat niet iedereen pal tegenover elkaar staat. Dat niet iedereen elkaar de kop in wil drukken vangwege tegenovergestelde meningen. Een heel actueel onderwerp.

En ik spreek namens mijzelf, mijn scholengemeenschap en mijn leeftijdsgroep:

Probeer die nuance betekenis te geven in jullie leven, als jullie dat al niet deden. En de eis die ik stel is klein, maar de impact op de levens van de toekomstige generaties hierdoor is reusachtig.

Dus beste Deventenaren,

Laten we onbegrip en polarisatie bestrijden door nuance en relativeringskracht in te zetten. Juist nu blijkt dat weer ontzettend van belang te zijn.

Om stil te kunnen staan bij hetgeen wat gebeurd is de nuance nodig. Om elkaars verhalen te kunnen begrijpen is nuance nodig. En om met elkaar in debat te gaan, de dialoog op een respectvolle en fatsoenlijke manier te voeren, is nuance nodig.

Ik vertel het jullie nu, Etty Hillesum heeft dit 80 jaar geleden verteld. Haar waardevolle boodschap mag niet verwateren:

Luisteren. Overal luisteren. Tot op de grond der dingen luisteren

Floris van Dijk – leerling Het Vlier